Scientific Story published in Yuba Manch

विज्ञान कथा

पुनरसंरचित  प्रेम

सुवास खनाल

इमिलीले जब जैक्सनलाई देखिन् तब उनमा एक अद्भूत शान्ति मिलेझैँ अनुभव गर्दै थिइन् । कार्यकक्षमा बस्ने बेला इमिलीले जैक्सनकै छेउ ठाउँ पाएकी थिइन् । उनी लगभग २८ वर्ष पुग्न लागिसक्दा पनि त्यत्ति आकर्षण उनले कहिल्यै अनुभव गरेकी थिइनन् । उनले अध्ययन क्रममा धेरै सेक्स पार्टनरहरु र अनुभव साझेदारीका निम्ति त साथीहरु पाइन् तर यसरी कुनै सुपरनेचुरल आकर्षण भइदिने व्यक्ति फेला पारिनन् । शोध प्रस्तुतीका निम्ति आएकी उनको ध्यान  आफ्नो शोधलाई कसरी विशिष्टता प्रदान गर्ने, कसरी सबैका सामू प्रभावजनीन बनाउने भन्दा पनि धेरै जैक्सनलाई ध्यान दिनेतर्फ बिताइन् । जैक्सनको ध्यान उनीतर्फ केन्द्रित भइसकेको थिएन । कारण कि जैक्सनले इमिलीबारे जानकारी पाइसकेको थिएन ।

इमिलीले पहिलोपटक देखिकी हुन् –लन्डनको एक वैज्ञानिक समारोहमा, हेनरी जैक्सनलाई । ऊ वैज्ञानिक पार्टेब चाबेजको पछि लागेर त्यहाँ आइपुगेको थियो । पार्टेब चाबेज एक संसारप्रसिद्ध विशिष्ट वैज्ञानिक हुन् ।
इमिलीलाई जैक्सनको नजिक हुन मन लागिरहेथ्यो । ऊसँग केही गफ गर्ने चाहनाको स्वरुप बढ्दै गइरहेथ्यो । जैक्सनको अनुहारप्रारुप यस्तो थियो कि मिस्टर हैन्डसम भन्नेहरु जो हुन्छन् र अक्सर युवतीले चाहना राख्ने कुनै स्वप्नील राजकुमारझैँ । उसको हाइट– ठीक हुनुपर्ने जत्ति (यो हुनुपर्ने जत्तिलाई निर्धारण गर्ने मानक भने इमिलीको सोच हुनुपर्छ ) । जैक्सन हाँस्दा उसको गालामा बस्ने डिम्पलमा इमिली आफूलाई पाउन सुरु गर्दछे । ज्याक्सन निहुँरिँदा उसको सभ्यपनाको अथाह बोध गर्न पुग्दछे । इमिली ,जैक्सनको आँखामा प्रेमको अथाह सागर उर्लिएको प्रतीतमा हुन्छे । ज्याक्सनको ह्याट लगाएको टाउकोमा इमिलीमा बौद्धिकता र व्यवहारिकता बाहेक अरु केही नभरिएको सोच निर्मित हुन्छ ।

कार्यक्रम अवधिमा बीचतिर सामान्य ब्रेक हुन्छ । त्यसैबेला जैक्सनको नजिक भएर परिचय लिने सुअवसर प्राप्त हुन्छ ,इमिलीलाई ।

–    हेलो, जैक्सन, मि इमिली ब्राउन फ्रम एमेरिका ।
–    हाई , मि हेनेरी जैक्सन, माई होम प्लेस इज लन्डन ।
 

सामान्य भेटघाट र चिनजानको यो श्रृङ्खला पनि इमिलीको निम्ति विशिष्ट र दूर्लभझैँ अनुभूत गर्न पुग्दछे । जैक्सनको हँसिलो मुहारबाट आइरहेको चमक ऊ सूर्यको अथाह शक्ति बोक्ने प्रकाशका किरणहरु भन्दा शक्तिशाली अनुभव गर्न पुग्दछे ।

इमली ब्राउन पिएचडी थेसिसको अन्तिम प्रस्तुतीका निम्ति उक्त लन्डनको ओपेरा युनिभर्सिटीमा भइरहेको अन्तर्राष्ट्रिय वैज्ञानिक भेलामा पुगेकी थिइन् । उनको ओरिजिन क्यानडा हो तर अहिले अमेरिकाको न्यूयोर्क बस्छिन् । अध्ययनकै सिलसिलामा पिएचडी शोधको तयारीमा तिनी त्यहाँ पुगिन् । शोधको फाइनल भइसकेपछि उनको आन्तरिक सुपरिवेक्षक प्रोफेसर डक्टर रोबर्टो लोरेन्सले उनलाई लन्डन पठाएका थिए ।

अब इमिलीको पेपर प्रेजेन्टेसनको समय आइपुगेको थियो । उनलाई पेपरको भन्दा चिन्ता हेनरी जैक्सनको थियो । उनको आकर्षण आफूतर्फ पैदा गर्नु थियो । इमिली जब मञ्च उक्लिइन् , तालीको गड्गडाहटले उनलाई स्वागत भयो । आफ्नो आनुवंशिक पदार्थसम्बन्धीको सोध, पावरप्वाइन्टमा बनेको फाइललाई प्रोजेक्टर बोर्डमा प्रस्तुत गरिन् । जीवनको आनुवंशिक रहस्य , ती रहस्यहरुमाथि यसभन्दा अघि भएका सम्पूर्ण अध्ययन प्रतिवेदन र पछिल्लो समय भएका नयाँ काम र आफ्नो पेपरको भित्री पक्ष । केही प्रश्नहरु भए , उनले  सहज जवाफ फर्काइन् । उनी सोधमा उत्तीर्ण ठहरिइन् ।

उनलाई पेपरको अब चिन्ता रहेन , अब पछिल्लो समय लन्डन प्रवेश पछिको उनको आविष्कार जैक्सनको चिन्ता रह्यो । जैक्सन कसरी उनको मनको ढोकाबाट प्रवेश ग¥यो र मनमा राज गरेर बस्न सुरु ग¥यो यो उनीमा आश्चर्यजनक छ । अब उनलाई आफ्नो शोधको आनुवंशिक रहस्य छाडेर यो रहस्यमाथि पो अनुसन्धान सुरु गर्नु पर्ने आवश्यकता बनिसकेको थियो ।

जब इमिलीको प्रस्तुती सकियो । अब यो युगका प्रखर वैज्ञानिक पार्टेब चाबेजको एक अनुसन्धानमूलक लेक्चरका निम्ति सिक्वेल समय विभाजित थियो । पार्टेब मञ्च उक्लिए ।  अब हलमा हल्ला र ध्वनीको मात्रा शून्य भयो । पार्टेबले बिस्तारै माइक समाए । बिस्तारै आफ्नो ल्याबटपमा तयार गरिएको एक परिपत्रको वाचनलाई जोडे । उनको स्वर मसिनो र जादूयी पनि लाग्दथ्यो , सुस्तरी लहराउँदै बग्ने हावाको सुमधुर गतिझैँ ।

–    ‘ यो समय सङ्कटको समय हो । सङ्कटहरुसँग चुनौती र साथमा सम्भावनाहरु पनि रहने गर्दछन् । सङ्कट यस अर्थमा कि मानिस बिस्तारै जड हुँदै गइरहेछ । उसको नशामा रगत बग्छ या पानी छुट्याउन मुस्किल छ । उसको मष्तिष्कमा सिर्जना उम्रिन्छ कि विष्फोटका सूत्रहरु ? मानवीय संवेदनाहरु दुःख , पीडा, खुसी ,क्षमा, माया ,प्रेम ,दया ,घृणा, करुणा आदिको स्वरुप कुनै मान्छेमा देखिन किन मुस्किल भइरहेछ ? एकाएक मानव  कुनै ईश्वरझैँ संवेदनाहीन हुँदै जानुको अन्तर्य के हो ? अबको समयमा वैकल्पिक मानवहरुको व्यवस्था हुनुपर्दछ । जसमा भर्खरै संरचित फिलिङ्ग्सको सफ्टवेयरलाई इन्स्टल गर्न सकियोस् । जब मैले यो काम हेनरी जैक्सनमा गर्न सकेँ , म संसारको सबैभन्दा खुसी र सुखी मानिस भएको अनुभूति गर्दैछु । मैले आफ्नो जीवनकोे गतिमयतालाई एक अर्थसम्म पक्रिन सकेँ भन्ने अनुभव भएको छ । यतिखेर म हेनरी जैक्सनलाई सबैका अगाडि उठेर आफ्नो परिचय प्रदान गरिदिन अनुरोध गर्दछु । ’

जैक्सन रोबोट नै थिए तर चाबेजले यसरी बनाएका थिए कि उनीमा मान्छेको धेरै गुणहरु विकसित थिए । जैक्सन सामान्य मान्छेझैँ धेरैभन्दा धेरै कार्यसम्पादन गर्न सक्थे । बोल्ने , हिँड्ने , खेल्ने ,काम गर्ने लगायत सम्पूर्ण बेला यिनी मान्छेझैँ दुरुस्त देखिन्थे  । बाहिरबाट हेर्दा फरक यत्ति थियो, यिनलाई खानु पर्दैनथ्यो – चार्ज लिनुपथ्र्यो ,विश्राम गर्ने र सुत्ने गर्नु पर्दैनथ्यो तर ओभरहिटिङको बेला थोरै रोकिनुपथ्र्यो । कुरा रह्यो यो रोबोट र विश्वका सारा रोबोटबीच के भिन्नता थियो र चाबेज किन बिस्तारै विश्व चर्चित हुँदै थिए भन्ने ।  यो फरक थियो कि विश्वका सारा अन्य रोबोटमा संवेदना ( फिलिङ्ग्स ) को तह शून्य थियो तर चाबेजले यो क्रमलाई भङ्ग गरिदिए र अनुभवसमेत गर्न सक्ने जैक्सनको निर्माण गरिदिए । चाबेज र जैक्सन त्यही अर्थमा विशिष्ट थिए ।

जब पार्टेबको अभिव्यक्ति आयो तब इमिलीमा पैदा भएको आकर्षण एकाएक विकर्षण स्वरुपमा फैलियो । उनलाई थाहा भयो हेनरी जैक्सन रोबोट थियो । वास्तवमा इमिलीको आकर्षण मानवजनीन थियो । मानवेत्तर थिएन । एक सामान्यभन्दा सामान्य महिलामा पनि आमा बन्ने ठूलो सपना हुने गर्दछ । यो जैक्सनबाट प्राप्त हुनु सम्भव थिएन । टेष्टट्युब बेबीको अवधारणागत मान्यताका साथ पनि उनले सोचेकी हुन् , त्यो पनि दीर्घकालीन र भरपर्दोको मानकमा रहेन । हेनरीमा संवेदना थियो तर शरीर थिएन । उसमा आकर्षणको समग्र स्वरुप थियो तर जैविकता थिएन । उसमा बाहिरी संसार थियो तर भित्री थिएन । मानवीय संवेदनाहरु दुःख , पीडा, खुसी ,क्षमा, माया ,प्रेम ,दया ,घृणा, करुणा जुन जड अवस्थामा छन् ,ती पनि नभए बराबर हुन् , यस्तै सोच्दै थिइन् इमिली ।

इमिली यही निष्कर्षमा पुगिन् कि ,मानवबाट लोप हुँदै गइरहेको  मानवीय संवेदना पुन : मानवीय स्वरुपमै जागृतिको चरणमा पुग्यो भने मात्र ठीक हुन्छ नत्र यन्त्रबाट यो जति नै अपेक्षा गरे पनि त्यो अफापसिद्ध हुनेछ । त्यो कृत्रिम र जडप्राय : नै रहनेछ । उनले यो पनि स्विकारिन् कि, मानवप्रेम सर्वोच्च र सर्वग्राह्य छ ।
 

उनी खुसी भइन् पार्टेब चाबेजको आविष्कारसँग , जसले उनलाई लोभ्यायो । उनी धेरै दुखी पनि भइन् कि हेनरी जैक्सन रोबोट थियो , मानिस थिएन ।

Election

चुनाब

सुवास खनाल

पाथी मयल भएको
धोतीको कापबाट
जाँघको लिखा तान्दै
अर्जेल बाजेले भने –
“चुनाब आएछ ”

खडेरीले रोपेझैँ
सिउँडीजस्तो कपाल सुम्सुम्याउँदै
आइते तामाङले
आफ्नो अघि जुम्ल्याहा हात गरिरहेका
नेतालाई नमस्कार फर्काए

क्षयरोगको फित्ताले
आयु नाप्दै गरेको
मने माझीको घरको भित्तामा
लेखियो चुनाबी नारा

बज्दैछ साँइला परियारको
सिलाइ मेसिनमा खटखटे आवाज
र सिउँदैछन् नयाँ रङको लुगा
आदेश छ –
‘ अक्षरहरू नमेटियून् ’

जेठा विश्वकर्मा
हेर्दैछन् ,छायाँ पारेर हातले आँखा
आफ्नो घरतिर आउने झोलाको रङ्ग
र झोला भिर्ने मानिसको चेहरा

माझटोलको चौतारोमा
बहन थाल्यो तातो हावा
नाच्दैछ विप्लबको भूमरि
छिरेर गाउँ

चुनाब
गाउँबाट जित्छ र सहर जान्छ
सहरबाट जित्छ र राजधानी जान्छ
राजधानीबाट जित्छ र विदेश उड्छ

यो देशमा
आइते तामाङ
अर्जेल बाजे
मने माझी
साइँला परियार
जेठा विश्वकर्मा
यी सबैले
जित्दैनन् कुनै चुनाब ???

Micro Story

जिन्दगी

•  बाँच्नु के हो ?

• धेरै सजिलो ,नमर्नु ।

• नमर्नु मात्र बाँच्नु रहेछ भने बाँच्नुमा यत्ति धेरै चिन्ता र सकसहरू किन छ ?

• बाँचिएकाले चिन्ता र सकसहरू भएका होइनन् , चिन्ता र सकसहरू भएकाले बाँचिएको हो ।

•  अनि त्यो जिन्दगी कहाँ छ ? जिन्दगी अर्थात् सुख ,जिन्दगी अर्थात् खुसी, जिन्दगी अर्थात् उमङ्गको उहापोह । जिन्दगी अर्थात् आशा र ...... अर्थात् जिन्दगी ।

•   जिन्दगी ?  हो,ऊ छ- त्यही चिन्ता र सकसहरूको पहाड पछाडी ,जुन हामी चढ्दैछौँ । र हामी अवश्य पुग्नेछौँ ।